Wysoka mleczność krów stanowi podstawę opłacalności hodowli. Na jakie czynniki wpływające na mleczność krów warto zwrócić uwagę? Czy możliwe jest takie zarządzenia stadem krów, by uzyskać ponadnormatywny udój i zmaksymalizować zyski?
Mleczność krów – ile mleka daje krowa?
Mleczność krowy jest w dużej mierze zależna od jej rasy i wieku. Hodowcy mogą jednak wpływać na produkcję przez świadome działania zewnętrzne. Przez odpowiednie zarządzanie stadem krów i ich udojem można doprowadzić do zwiększenia wydajności mlecznej stada.
Krowa, która żyje w warunkach naturalnych, staje się krową mleczną jedynie na czas niezbędny do zapewnienia wzrostu swojemu potomstwu. Do karmienia potrzebuje wyprodukować średnio 8 litrów mleka w ciągu doby. Nie jest to ilość mleka, która jest satysfakcjonująca dla hodowców. Wysokowydajne krowy mleczne mogą zapewnić dobowy udój na poziome przekraczającym 50 litrów wysokiej jakości mleka. Rocznie daje to możliwość pozyskania z jednej krowy około 15 tysięcy litrów mleka. Pamiętać należy jednak, że wraz z wiekiem mleczność krowy zaczyna stopniowo spadać – dlatego też tak ważnym dla hodowców jest zmaksymalizowanie wydajności krów na okres wysokiej mleczności.
Kiedy można rozpocząć udój?
Proces udoju krów może być przeprowadzany dopiero po pierwszym – naturalnym lub sztucznym – zacieleniu jałówek, po osiągnięciu przez nie dojrzałości płciowej (ok. 1,5- 2 roku życia), które od tego momentu uzyskują zdolność produkcji mleka. Pierwsze mleko (siara) nie nadaje się jednak – z punktu widzenia przetwórstwa rolno-spożywczego – do obróbki. Dlatego też przez około 4 dni po ocieleniu mleko używane jest do karmienia cieląt. Przynosi to korzyści w postaci podniesienia odporności naturalnej zwierząt, co ma niebagatelny wpływ na ich późniejszy stan zdrowia. Udój cały czas odbywa się w sposób mechaniczny z wykorzystaniem aparatów udojowych oraz pulsatorów.
Proces pozyskiwania mleka – jak przebiega udój?
W przypadku wyspecjalizowanych hodowli krów mlecznych w dzisiejszych czasach w zdecydowanej większości mamy do czynienia z mechanicznym i najczęściej zautomatyzowanym procesem udoju, który pozwala na zoptymalizowanie procesu i tym samym zmaksymalizowanie mleczności zwierząt. W oborach, w których krowy mleczne nie są przetrzymywane na uwięzi, udój odbywa się w dojarniach – specjalnie przystosowanych do udoju w halach udojowych. Hale udojowe składają się ze stanowisk udojowych, które wyposażone są w aparat udojowy z kolektorem udojowym i gumami strzykowymi oraz pulsatorem i cylindrem do automatycznego samościągania aparatów udojowych. Przyjmuje się, że jeden aparat udojowy zapewnia sprawne dojenie 10 krów, co oznacza, że stado 100 krów powinno mieć zapewnioną halę udojową o 10 stanowiskach udojowych. W oborach uwięzionych, udój odbywa się z użyciem dojarek bańkowych (do ok. 20 krów) lub przewodowych (do ok. 50 krów).
Czynniki wpływające na mleczność krów
Mleczność krowy warunkowana jest szeregiem czynników – od gatunkowych i osobniczych predyspozycji po szereg czynników środowiskowych. Co wpływa na mleczność krowy? Przede wszystkim:
- gatunek i wiek zwierzęcia,
- dostęp do paszy i jej jakość,
- warunki bytowe (zapewnienie higieny, komfortu termicznego),
- sposób i częstotliwość udoju.
Znaczne podniesienie mleczności krów w stosunku do ich predyspozycji genetycznych można osiągnąć poprzez zapewnienie zwierzętom odpowiedniej mieszanki pokarmowej, bezpiecznych i higienicznych warunków w oborach i halach udojowych, automatyzacji, komfortowych warunków udoju, systematycznemu dojeniu oraz poprzez dostosowanie udoju do hodowanych krów.
Zwiększanie wydajności mlecznej krów przez dostosowany udój
Czy częstotliwość i sposób dojenia mogą wpływać na ilości i jakość mleka pozyskiwanego od krów? Najnowsze badania wskazują na znaczące zwiększenie mleczności krów i wydajności udoju dzięki zastosowaniu systemu udoju 3 razy na dobę. Przyjmuje się, że wysokowydajne krowy mogą zwiększyć produkcję mleka o około 10-15% w wyniku wprowadzenia 3 doju. Co więcej, mleczność skorelowana jest ze zwiększeniem częstotliwości udoju w okresie wczesnej laktacji – nawet do 4 udojów w ciągu doby.
Wpływ procesu udoju na mleczność krów – aparat udojowy
Zastosowanie nowoczesnych technologii do maksymalizacji produkcji jest zauważalne również w produkcji rolnej. W przypadku hodowli krów na cele mleczne maksymalizacja ta będzie równoznaczna z maksymalizacją wydajności udoju – pod względem ilościowym i jakościowym mleka.
Jak postęp technologiczny w dziedzinie udoju może zmaksymalizować produkcję mleka? Przede wszystkim przez przyspieszenie i zwiększenie komfortu udoju. Na mleczność krów – oprócz zapewnienia im jak najodpowiedniejszych warunków bytowych w halach udojowych – wpływa wydzielanie się podczas stymulacji strzyku oksytocyny. Jej poziom zależny jest bezpośrednio od zrelaksowania zwierzęcia podczas procesu dojenia. Im sprawniej i szybciej będzie on przebiegał, tym więcej mleka zostanie wyprodukowane i oddane. U krowy bowiem narażonej na stres dochodzi do zahamowanie wydzielania oksytocyny, a tym samym – zatrzymania procesu produkcji mleka. Nieoceniony w przypadku dużych hodowli jest system Impulse Air, który zapewnia sprawne, szybkie, bezpieczne i komfortowe dla zwierzęcia dojenie poprzez wykorzystanie systemu wentylowania gum strzykowych. To unikalne rozwiązanie zapewnia optymalizację czasu doju dla wysokowydajnych krów.
Pulsatory do udoju a mleczność stada
Pulsatory są urządzeniami, których zadaniem jest dbałość o skuteczność, jakość i – przede wszystkim – bezpieczeństwo udoju. Mają one zagwarantować, że dojenie przebiegać będzie zgodnie z wymaganiami, w sposób komfortowy dla zwierzęcia. Pulsatory, takie jak modele elektroniczne LE30 i LP30, wpływają na efektywność udoju, przygotowując zwierzę do procesu przez wykonanie masażu strzyków, a następnie zapewniając optymalne tempo i fazy pulsacji. Odpowiednie dostosowanie tych parametrów ma bezpośredni wpływ na czas i szybkość dojenia, a przez to na jakość i ilość uzyskanego mleka. Skuteczne, szybkie i komfortowe dla zwierząt dojenie przekłada się z kolei na utrzymanie przez nie wysokiego poziomu mleczności.
Mleczność krów, która w dużej mierze warunkowana jest genetyką, może zostać zmaksymalizowana przez optymalne zarządzanie stadem krów – począwszy od zapewnienia im prawidłowych warunków bytowych, po decydowanie o czasie i sposobie rozmnażania i udoju. Skorzystanie w tym względzie z nowoczesnych rozwiązań technologicznych zdecydowanie ułatwia proces, dając hodowcy mnóstwo możliwości dopasowania produkcji do aktualnych potrzeb i preferencji.