Współczesne hale udojowe pojawiły się w Europie w XIX wieku. Dzięki technologii ciśnienia naprzemiennego opracowano system dojenia wielu krów jednocześnie. Nowe rozwiązanie znacząco zintensyfikowało rozwój przemysłu mleczarskiego. Przełożyło się to na szybki rozwój tej branży w wielu krajach świata. Na przestrzeni lat unowocześniano hale udojowe, wdrażając coraz to bardziej zaawansowane rozwiązania technologiczne. Obecnie stosuje się wiele podstawowych rodzajów dojarni, umożliwiających sprawne zarządzanie procesem pozyskiwania mleka od krów.
Współczesne przeznaczenie hal udojowych
Hale udojowe stanowią wydzieloną przestrzeń wchodzącą w skład obory. Stanowią jeden z najważniejszych jej elementów składowych, pozwalających na sprawne dojenie mleka. Obecnie wykorzystywane hale cechują się dużym poziomem automatyzacji. Posiadają bowiem rozwiązania, które pozwalają na bezobsługowe zarządzanie poszczególnymi procesami. Pracownicy obiektu nie muszą zajmować się realizacją tych etapów w sposób manualny. Autonomiczne układy umożliwiają realizację m.in. automatycznego ściągania surowca, pobierania próbek do badań, a także sprawne zarządzanie stadem. W dojarniach eksploatowane są także pompy podciśnienia, przenośne wózki udojowe czy myjnie. Wszystkie te elementy stanowią użyteczny system, który pozwala na uzyskanie pożądanego poziomu wydajności pracy. Hale udojowe można pogrupować ze względu na poszczególne ich typy. Wymienia się cztery podstawowe kategorie.
Cztery podstawowe rodzaje dojarni
Podstawową linią podziału jest grupowanie hal ze względu na rodzaj zastosowanych stanowisk. Bierze się pod uwagę takie szczegóły, jak ich rozmieszczenie, kształt oraz wielkość. Poniżej przedstawiamy krótkie opisy wybranych kategorii dojarni. Podkreślając jednocześnie, że są to najbardziej wydajne hale, które cechuje wysoki poziom przepustowości.
Hala udojowa: tandem
W halach typu tandem krowy ustawiane są równolegle do siebie, najczęściej jedna za drugą. Zwierzęta podczas dojenia ustawione są bokiem do pracownika. Hale tandemowe są popularne ze względu na możliwość indywidualnego podejścia do każdej sztuki bydła. Dojarz ma możliwość pełnego monitorowania kondycji zwierzęcia. W konstrukcjach typu tandem znacznie łatwiej zdiagnozować ewentualny problem zdrowotny każdej krowy z osobna. Z tego powodu uważa się, że są to dojarnie polecane przede wszystkim dla mniejszych stad. Cenione również ze względu na możliwość zindywidualizowanego podejścia do krów. Taki układ pozwala także na przeprowadzenie dokładnej obserwacji zwierzęcia bez konieczności blokowania reszty stada. Sprawdza się to również w sytuacjach, gdy jedna z krów cechuje się niższą mobilnością od pozostałych.
Hala udojowa: rybia ość
Najczęściej oferowane w dwóch wariantach. Pierwszym, w których krowy ustawiane są w pozycji z boku i drugim, umożliwiającym dojenie od tyłu. W obu przypadkach zwierzęta ustawiają się nieco pod ukos, stąd też nazwa tego rodzaju hali (ukośny kształt przypominający rybią ość). Stopień ustawienia wynosi między 30 a 60. Takie rozwiązanie sprawdza się przede wszystkim tam, gdzie występuję ograniczona przestrzeń robocza. To system implementowany w niewielkich pomieszczeniach o mniejszej powierzchni całkowitej. Bydło pod kątem 45 stopni ustawia się w kształt jodełki.
Hala udojowa: karuzela
Uważane są za jedne z najefektywniejszych systemów dojenia, co sprawia, że sprawdzają sie w dużych stadach. Instalowane są w dużych przestrzeniach – co pozwala znacząco zwiększyć wydajność pracy. W obiektach stosuje się specjalne stanowisko, które posiada system obrotowy. To rozwiązanie jest wygodne dla obsługi, ponieważ ogranicza ono konieczność poruszania się pomiędzy stanowiskami. Dojarz stoi w miejscu bez konieczności przechodzenia z punktu do punktu. Platforma obraca się wokół własnej osi bez konieczności powrotu do pierwotnej pozycji. Dzięki temu pełen cykl dojenia odbywa się bez przerwy.
Hala udojowa: bok w bok
Ten typ hali udojowej charakteryzuje się układem, w którym zwierzęta ustawione są do siebie bokiem. Umożliwia to równoczesne obsługiwanie wielu krów, co przyspiesza proces dojenia. Krowy stają tuż przy sobie w niewielkich odległościach. Kanał znajduje się z tyłu zwierząt. Z uwagi na to charakterystyczne ustawienie, niekiedy taki system określa się mianem hal prostopadłych. Konstrukcje mogą być wyposażane w tzw. szybkie wyjście, którego głównym punktem jest pneumatyczna lub elektryczna brama. Takie ustawienie zwierząt sprawia, że dojenie rozpoczyna się najczęściej w jednym momencie. Czyli wtedy, gdy wszystkie krowy zajmą swoje stanowiska.
Na co zwrócić uwagę przed wyborem typu dojarni?
Wśród najistotniejszych aspektów, które warto wziąć pod uwagę, wymienia się m.in. wielkość posiadanego stada oraz ilość dostępnej przestrzeni w gospodarstwie. Coraz większą wagę przywiązuje się do zapewniania odpowiedniej wygody dla zwierząt i lepszej ergonomii pracy. Niebagatelne znaczenie mają również koszty, które często decydują o podjęciu decyzji inwestycyjnej. Niektóre gospodarstwa decydują się na zakup hal, które łatwo dostosować do nowych warunków. Ma to znaczenie np. w kontekście ewentualnych zmian rodzaju hodowli zwierząt. Reasumując, wybór danego typu dojarni powinien uwzględniać możliwości finansowe gospodarstwa, wygodę zwierząt i pracowników, koszty utrzymania systemów.
Podsumowanie
Oprócz wyboru kategorii hal udojowych istotne jest również zapewnienie odpowiednich narzędzi pracy. Specjalistyczny osprzęt przeznaczony do pracy w dojarniach obejmuje m.in. systemy automatycznego ściągania aparatów udojowych, mierniki do mleka czy automatyczną identyfikację zwierząt. W halach wykorzystuje się także narzędzia pozwalające na monitorowanie przyjmowania paszy czy wykrywania rui u zwierząt hodowlanych.